top of page

Κώστας Βάρναλης Αττικά. 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική

«Η Αθήνα του 2016 γεννά συναισθήματα μίσους και αγάπης στους κατοίκους της. Είναι πόλη με τόσο τεράστιο ιστορικό βάρος, όσο και σημαντικά προβλήματα -πολλά από τα οποία παραμένουν μάλλον αναλλοίωτα από δεκαετία σε δεκαετία. Το γνωρίζαμε αυτό, από αφηγήσεις λογοτεχνών όπως ο Μητσάκης, ο Ροΐδης και άλλοι. Όταν όμως διαβάζουμε συγκεντρωμένα 400 χρονογραφήματα για την Αθήνα και την Αττική, γραμμένα μεταξύ 1939 και 1958 από τον απολαυστικά καυστικό Κώστα Βάρναλη, βιώνουμε το σήμερα λες και ήταν χθες.


Παρόλες τις πικρές διαπιστώσεις, αυτή η επιστροφή στον χρόνο έχει μεγάλο ενδιαφέρον γιατί είναι εγγύς το παρελθόν αυτό -και παρόλ’ αυτά παρελθόν. Ο αναγνώστης του 2016 δεν θα αντιμετωπίσει τα χρονογραφήματα αυτά ως απολύτως “αρχειακά”: οι παππούδες μας και οι γονείς μας γνώρισαν την Αθήνα αυτή. Και αυτό είναι το συγκινητικότερο».


Τα παραπάνω είναι από το εκτενές και πολύ κατατοπιστικό εισαγωγικό κείμενο του συμπατριώτη μας, εξαιρετικού ερευνητή και μελετητή της γλώσσας και της Νεοελληνικής λογοτεχνίας Νίκου Σαραντάκου, στον πολυσέλιδο τόμο με 400 χρονογραφήματα του σπουδαίου ποιητή Κώστα Βάρναλη. Τα χρονογραφήματα αυτά δημοσιεύτηκαν σε τέσσερις εφημερίδες της Αθήνας, «Πρωία», «Προοδευτικός Φιλελεύθερος», «Προοδευτική Αλλαγή», «Αυγή», από το 1939 έως το 1958 και έχουν ως αντικείμενο την Αθήνα και την Αττική, τα τοπία και τους ανθρώπους της πόλης και την καθημερινή ζωή τους.


«Τα χρονογραφήματα του Βάρναλη δεν περνούσαν απαρατήρητα στην εποχή τους. Πολλά έδωσαν αφορμή για έντονες συζητήσεις, εντάχθηκαν στην αντιπαράθεση των ιδεών της εποχής τους και διαβάζονταν με πολλή προσοχή τόσο από επώνυμους όσο και από ανώνυμους. Αποτελούσαν πνευματικό γεγονός και καθημερινό ανάγνωσμα» γράφει ο Σαραντάκος στο κεφάλαιο «Τα χρονογραφήματα του Βάρναλη», ενώ στο κεφάλαιο «Τα χρονογραφήματα αυτού του τόμου» διαβάζουμε: «Μαζί με τη Αθήνα βέβαια γνωρίζουμε και τον ίδιο τον Βάρναλη, πολύ περισσότερο σε τούτα τα χρονογραφήματα παρά τις απρόσωπες επιφυλλίδες ή σε άλλα χρονογραφήματα με θέμα γλωσσικό ή πολιτικό. Μαθαίνουμε τις συνήθειές του, τις συμπάθειες και τις αντιπάθειές του: ο Βάρναλης δεν αντέχει τη ζέστη, τον ήλιο τον θέλει μόνο τον χειμώνα, λατρεύει όμως τη θάλασσα, αν και αυτό το ξέραμε κι από την ποίησή του. Αγαπά τις εκδρομές αλλά όχι την πολυκοσμία ή τις φορτικές παρέες, συμπαθεί τον γάιδαρο και τα σπουργίτια, αντιπαθεί τις χουρμαδιές και τις πιπεριές, ανησυχεί για το δάσος που καταστρέφεται από την επέκταση της πόλης ή τους λαθροϋλοτόμους, ενώ με δέος αντιμετωπίζει την κάμπια που ασχημίζει τα πευκοδάση. Τα χρονογραφήματα του Βάρναλη είναι γραμμένα με κέφι, με τη χαρακτηριστική του μαστοριά, με την αστραφτερή, χυμώδη δημοτική γλώσσα του. Στα περισσότερα ο συγγραφέας τους δείχνει απλόχερα (αλλά χωρίς να επιδεικνύει) την πολυμάθειά του και ειδικά την αρχαιομάθειά του. Κατά τη γνώμη μου, τα κείμενα του τόμου αυτού τοποθετούν τον Βάρναλη στην κορυφή των μεγάλων του χρονογραφήματος».


Π.Σ



http://www.emprosnet.gr/article/91436-lesviako-vivlio

Πρόσφατες δημοσιεύσεις
bottom of page